“Paklitakseliň” ösüşi taks taksilerindäki işjeň maddanyň tapylmagy bilen başlanan, onlarça ýyllap gözleg we ösüşden geçen we netijede klinikada giňden ulanylýan antikanser serişdesine öwrülen öwrümlerden we kynçylyklardan doly hekaýa.
1960-njy ýyllarda Milli düwnük instituty we ABŞ-nyň Oba hojalygy ministrligi täze rak keselini tapmak üçin ösümlik nusgasyny barlamak programmasynda hyzmatdaşlyk etdiler.1962-nji ýylda botanikaçy Barkleý Waşington ştatyndan gabyk we ýaprak ýygnap, olary rak keseline garşy işjeňligi barlamak üçin NCI-e iberdi.Birnäçe synagdan soň, doktor Wall we doktor Waniniň ýolbaşçylygyndaky topar ahyrsoňy 1966-njy ýylda paklitaksel izolýasiýa etdi.
Paklitakseliň tapylmagy giň ünsi çekdi we giň gerimli gözleg we ösüş işine başlady.Soňky ýyllarda alymlar paklitakseliň himiki gurluşyny içgin öwrenip, onuň çylşyrymly molekulýar gurluşyny kesgitlediler.1971-nji ýylda doktor Wani topary kristal gurluşyny we NMR spektroskopiýasyny hasam kesgitledipaklitaksel, kliniki taýdan ulanylmagynyň düýbüni tutýar.
“Paclitaxel” kliniki synaglarda gowy çykyş etdi we döş we ýumurtga kesellerini we käbir kelle, boýun we öýken raklaryny bejermek üçin birinji hatara öwrüldi.Şeýle-de bolsa, paklitakseliň çeşmeleri gaty çäklidir, bu onuň kliniki ulanylyşyny çäklendirýär.Bu meseläni çözmek üçin alymlar paklitakseliň sintezini öwrenmek üçin köp sanly gözleg geçirdiler.Köp ýyllap dowam eden tagallalardan soň adamlar paklitakseliň umumy sintezi we ýarym sintezi ýaly sintez etmek üçin dürli usullary oýlap tapdylar.
Geljekde gözlegpaklitakselçuňňur bolmagyny dowam etdirer.Ylmyň we tehnologiýanyň yzygiderli ösmegi bilen, adamlar paklitaksel bilen baglanyşykly has bioaktiw maddalary taparlar we hereket mehanizmine has gowy düşünerler.Şol bir wagtyň özünde, sintez tehnologiýasynyň üznüksiz ösmegi bilen, paklitakseliň sintezi has täsirli we ekologiýa taýdan arassa bolar, şonuň üçin giň kliniki ulanylyşy üçin has gowy kepillik berer.Mundan başga-da, alymlar has täsirli bejeriş usullaryny üpjün etmek üçin paklitakseliň beýleki rak keseline garşy dermanlar bilen bilelikde ulanylmagyny öwrenerler.
Gysgaça,paklitakselmöhüm dermanlyk gymmaty bolan tebigy antikanser serişdesidir we gözleg we ösüş prosesi kynçylyklardan we üstünliklerden doly.Geljekde ylym we tehnologiýanyň yzygiderli ösmegi we çuňňur gözlegleriň netijesinde paklitakseliň has köp rak keseliniň bejergisinde möhüm rol oýnamagyna garaşylýar.
Bellik: Bu makalada hödürlenýän potensial peýdalar we amalyýetler neşir edilen edebiýatdan alnan.
Iş wagty: Noýabr-13-2023